To jakże wymowny zapis z tabliczki cmentarza wojennego z czasów I wojny światowej położonego na zboczach Suchej Góry w czarnorzeckim lesie. Są też miejsca pamięci zawierające krótkie informacje jak: "Marian z pod Tarnowa, zginął X 1916 r." na grobie żołnierza z okresu I wojny światowej. Dzięki nim możemy odtworzyć szczątki naszej historii, często bardzo bolesnej, ale ważnej w życiu każdego Polaka. W leśnej głuszy zaszyte są także samotne mogiły, obsypane jesiennymi liśćmi bez jakichkolwiek tabliczek. Wówczas można polegać na lakonicznych informacjach od miejscowych przekazywanych ustnie z pokolenia na pokolenie.

 Po terenie lasów Nadleśnictwa Kołaczyce rozsianych jest sporo miejsc pamięci. Lasy skrywają zbiorowe groby bohaterów pierwszej lub drugiej wojny światowej, ofiar tragicznych hitlerowskich mordów. W leśnictwach Odrzykoń oraz Węglówka nie brakuje cmentarzy cholerycznych z XIX w., gdzie spoczywa ludność okolicznych miejscowości dotknięta epidemią cholery. W obawie przed rozprzestrzenianiem się zarazy na miejsca pochówku wybierano właśnie lasy ze względu na dużą odległość od ludzkich domostw.

O te wszystkie miejsca, na pozór opuszczone, dbają leśnicy przez cały rok. Remontowane są ogrodzenia wokół mogił i cmentarzy często przy współpracy z gminami, kołami myśliwskimi lub mieszkańcami , a w okresie Zaduszków uprzątane groby. Staramy się otaczać je opieką i choć wiele z nich pozostanie na zawsze anonimowymi, towarzyszą nam słowa polskiej poetki Wisławy Szymborskiej : "Umarłych wieczność dotąd trwa, dokąd pamięcią im się płaci".

Tekst: Gabriela Markowicz