Stan środowiska w granicach Nadleśnictwa Kołaczyce cechuje się stosunkowo małym stopniem degradacji i zanieczyszczenia. Charakteryzuje się dobrym stanem czystości powietrza, niskim stopniem zanieczyszczenia gleb oraz wysoką różnorodnością krajobrazową, siedliskową i gatunkową. Stan zdrowotny lasów i stan sanitarny drzewostanów Nadleśnictwa Kołaczyce należy ocenić jako dobry.

Ponad 90% lasów Nadleśnictwa Kołaczyce zostało zaliczonych do lasów ochronnych (m. in. glebochronnych, wodochronnych, lasów położonych wokół miast) i rezerwatowych. Pozostałe to lasy gospodarcze (jednocześnie wielofunkcyjne).

Ważniejsze zagrożenia dla lasów Nadleśnictwa Kołaczyce

I.    ZAGROŻENIA ABIOTYCZNE

Wiatr

Silne wiatry, zwłaszcza południowe i zachodnie, wiejące okresowo, najczęściej wiosną i jesienią, a także występujące w czasie burz. Zagrażają wszystkim drzewostanom, ale najbardziej starszym i osłabionym przez choroby grzybowe. Powodować mogą mechaniczne uszkodzenia drzew i drzewostanów (łamanie wierzchołków i gałęzi drzew, łamanie pni czyli wiatrołomy i wywracanie całych drzew czyli wiatrowały, naderwanie korzeni, wewnętrzne spękania drewna). W drzewostanach Nadleśnictwa wiatry powodują najczęściej powstawanie pojedynczych, rzadziej grupowych złomów i wywrotów.

Deszcz

Silne ulewy i długotrwałe opady, prowadzące nieraz do podtopień i powodzi, powodować mogą m.in. zamulanie drzewek w uprawach leśnych, wypłukiwanie gleby, podtapianie całych upraw oraz starszych drzewostanów. Długookresowe stagnowanie wody jak również istotne podniesienie poziomu wód gruntowych może prowadzić do osłabienia upraw i drzewostanów lub ich zamierania.

Śnieg

Osadzający się na drzewach mokry śnieg tzw. okiść może powodować łamanie wierzchołków i gałęzi oraz ich wyginanie, łamanie i wywracanie drzew (śniegołomy i śniegowały). Najbardziej zagrożone są drzewostany młodszych klas wieku (zwłaszcza niepielęgnowane jeszcze młodniki gatunków liściastych).

Okresowe obniżenie wód gruntowych

Dochodzi do nich wskutek okresowych suszy i niedoboru opadów. Wpływają niekorzystnie na zdrowotną kondycję drzew, szczególnie dębów, buka, jodły i sosny. W konsekwencji drzewa chorują, są osłabione i mniej odporne na infekcje oraz ataki owadów.

Wysoka temperatura

Może powodować suszę glebową oraz oparzenia i zgorzel słoneczną (zamieranie siewek, zaburzenia metabolizmu drzew, zamieranie młodych liści i pędów, u drzew gatunków o cienkiej korze takich jak buk, grab czy jodła może dochodzić do miejscowego obumierania kory, łyka i miazgi).

Niska temperatura

Przymrozki późne występujące wiosną, zagrażają głównie drzewkom w sztucznie zakładanych uprawach leśnych ale także drzewostanom starszym. Uszkadzają liście, igły, rozwijające się pączki, kwiaty i pędy.
Przymrozki wczesne, występujące jesienią, zagrażają niecałkowicie zdrewniałym pędom, zwłaszcza dębów.
Silne mrozy mogą powodować wzdłużne i głębokie pęknięcia pni najczęściej grubych drzew (m.in. buka, dębu, jesionu, jodły) i w konsekwencji powstawanie tzw. listew mrozowych, co wpływać może na osłabienie drzew i obniżać jakość surowca drzewnego.

Ponadto, na terenie Nadleśnictwa występują inne zjawiska szkodotwórcze takie jak:

Osuwiska

Są formą ruchów grawitacyjnych (masowych) ziemi. Powodują szkody w drzewostanach poprzez osuwanie się podłoża (gruntu), a wraz z nim fragmentów drzewostanów (drzew, krzewów i innej roślinności), powstawanie zapadlisk oraz niszczenie profilu glebowego.

II.    ZAGROŻENIA BIOTYCZNE

Ssaki roślinożerne

Zagrożeniem dla drzewostanów są szkody powodowane przez ssaki, głównie zwierzynę płową (sarna i jeleń), a także w mniejszym stopniu dziki i zające. Szkody te uwidaczniają się najczęściej w uprawach leśnych i młodnikach w postaci zgryzania pędów sadzonek i drzewek, spałowanie (zdzieranie zębami kory z pni), czemchanie (zdzieranie porożem kory drzewek). Szczególnie narażone na te szkody są drzewka jodły, mniej buka oraz gatunków domieszkowych. Rzadziej obserwowane uszkodzenia to wyrywanie i wydeptywanie sadzonek. W ostatnich latach zaczęły występować w drzewostanach Nadleśnictwa szkody powodowane przez bobry (ogryzanie i ścinanie drzew oraz podtopienia powstałe w wyniku ich działalności). Szkody od ssaków roślinożernych mają znaczenie gospodarcze jeśli występują na danej powierzchni w znacznej ilości.

Owady

Zagrożenie ze strony szkodników pierwotnych i wtórnych dla drzewostanów Nadleśnictwa jest niewielkie. Młodsze drzewostany jodłowe narażone są na szkody od mszycy - obiałki pędowej, starsze drzewostany od obiałki korowej. W uprawach jodły sporadycznie obserwuje się szkody od wydrążki czerniejeczki, której gąsienice niszczą pączki drzewek. W osłabionych drzewostanach iglastych obserwuje się nieznaczne szkody wywołane żerami smolików. Zagrożenie od szkodników wtórnych sosny (cetyńce, smolik) jest także niewielkie, jedynie przy większych klęskach od wiatru i śniegu lokalnie może wzrastać. Osłabione jesiony narażone są na żery jesionowców, a starsze jodły i buki na żery szkodników technicznych takich jak drwalnik paskowany, drwalnik bukowiec czy rytel pospolity. Wspomnieć należy też o szkodnikach szyszek i nasion drzew, które żerują w ich wnętrzu i uniemożliwiają ich kiełkowanie. 

Grzyby patogeniczne

Z istotniejszych chorób grzybowych występujących w drzewostanach Nadleśnictwa należy wymienić rdzę jodły i goździkowatych, która poraża gałęzie i pnie jodły (powstają tzw. czarcie miotły i raki drzewne). Obserwuje się ją w drzewostanach wszystkich klas wieku. Starsze drzewa z rakiem drzewnym na pniu często ulegają złamaniu przy udziale wiatru. Nadal obserwowana jest choroba zamierania jesionów.W drzewostanach jodłowych młodszych klas wieku spotyka się szkody od osutki zwisowej. W odnowieniach dębowych spotyka się chorobę o nazwie mączniak prawdziwy dębu. Sosna na gruntach porolnych narażona jest na zasiedlenie przez opieńkę i korzeniowca wieloletniego, powodujących choroby korzeni. Występują różne gatunki grzybów wytwarzających huby i rozkładających drewno np. hubiak pospolity, czyreń jodłowy. Ponadto spotyka się wiele innych grzybów i chorób grzybowych m.in. gruzełek cynobrowy czy zgorzel kory buka.

Jemioła

Jemioła pospolita jest gatunkiem półpasożytniczym, który sam prowadzi fotosyntezę, lecz sole mineralne i wodę pobiera z drzewa na którym rośnie. W przypadku licznego występowania, powoduje osłabienie swojego żywiciela, przez co stwarza sprzyjające warunki dla szkodników owadzich i grzybów, co w konsekwencji może powodować zamieranie drzew. Jeśli rośnie blisko pni drzew to może mieć negatywny wpływ na jakość surowca drzewnego. Roślina ta rośnie wysoko w koronach drzew, a rozsiewana jest przez niektóre gatunki ptaków  żywiących się jej owocami, które dzięki kleistemu miąższowi łatwo przyklejają się do gałęzi drzew. W lasach Nadleśnictwa Kołaczyce jemiołę najczęściej spotyka się na drzewach jodły.

III.    ZAGROŻENIA ANTROPOGENICZNE

Są to zagrożenia wynikające z działalności człowieka. Ze względu na nasilającą się w ostatnich latach penetrację lasów przez ludzi i presję urbanizacyjną na obszary leśne, obserwuje się coraz większe zagrożenia antropogeniczne. Sprzyja temu m.in. położenie lasów w pobliżu miast: Jasło, Krosno, Jedlicze, Kołaczyce, Biecz, Gorlice oraz pomiędzy miejscowościami o dużym zaludnieniu.

Zaśmiecanie

To jedno z największych zagrożeń dla lasów Nadleśnictwa. Zaśmiecania dokonują osoby w różnym zakresie korzystające z lasu. Ponadto, na terenach leśnych spotyka się miejsca, gdzie tworzone są nielegalne wysypiska śmieci i odpadów.

Nielegalne wjazdy

To coraz częściej spotykane zagrożenie, zwłaszcza ze strony pojazdów silnikowych takich jak quady, samochody terenowe i motocykle, które mogą powodować niszczenie nawierzchni dróg leśnych i składów drewna, niszczenie upraw leśnych i roślin runa, hałasowanie skutkujące płoszeniem zwierząt oraz przeszkadzanie osobom prawidłowo korzystającym z lasu.

Pozostałe zagrożenia

Inne zagrożenia antropogeniczne, które należy wymienić to: kradzieże drewna, kłusownictwo, niszczenie urządzeń i obiektów turystycznych (np. tablic, wiat), rozpalanie ognia w lesie i jego pobliżu poza miejscami wyznaczonymi do tego celu, co może powodować pożary lasu.

Najważniejsze działania z zakresu ochrony lasu w Nadleśnictwie Kołaczyce

Ochrona przed szkodami od ssaków

Najistotniejszym zadaniem jest zabezpieczanie drzewek w uprawach leśnych przed szkodami od zwierzyny. Dokonuje się tego za pomocą odstraszających środków chemicznych zwanych repelentami oraz poprzez grodzenie upraw metalową siatką leśną. Na te działania corocznie ponoszone są wysokie koszty.
Wiosną szacowane są szkody wyrządzane przez roślinożerne ssaki w uprawach, młodnikach i starszych drzewostanach.

Ochrona przed pozostałymi szkodami biotycznym i abiotycznymi

Ważne jest bieżące monitorowanie zagrożenia drzewostanów ze strony czynników szkodotwórczych, zagrażających trwałości lasu, bieżąca kontrola stanu sanitarnego i zdrowotnego drzewostanów, ocena stwierdzonych szkód, zwalczanie tych czynników i terminowe usuwanie szkód. W razie zwiększonego zagrożenia ze strony szkodliwych owadów i grzybów istotne jest usuwanie z lasu w odpowiednim terminie zasiedlonych drzew i drewna. Przykładem metody prognozowania liczebności szkodliwych owadów jest wykładanie pułapek feromonowych na drwalnika paskowanego. Na zwiększenie odporności biologicznej drzewostanów wpływ mają odpowiednio ukierunkowane zabiegi hodowlane, pozostawianie kęp starodrzewi na powierzchniach rębnych oraz przebudowa drzewostanów porolnych stanowiących ok. 9% powierzchni wszystkich drzewostanów Nadleśnictwa. Ważną rolę w ograniczaniu liczebności szkodliwych owadów odgrywają ptaki owadożerne.W celu poprawy warunków bytowania awifauny prowadzone jest zimowe dokarmianie oraz jesienne czyszczenie i konserwacja wywieszonych skrzynek lęgowych. W ostatnich latach obserwuje się coraz większą liczbę naturalnych miejsc gniazdowych (dziuple itp.), co ma zapewne związek z pozostawianiem do naturalnego rozkładu coraz większej ilości drzew i drewna.

Ochrona przed szkodami antropogenicznymi

W celu zwiększania świadomości społeczeństwa, w terenach leśnych umieszczane są tablice informacyjne, zakazowe i ostrzegawcze. Aby ograniczyć nielegalne wjazdy na obszary leśne, montowane są rogatki na drogach leśnych i składach drewna. Ponadto, zagadnienia właściwego zachowania się w lesie zawarte są w działalności edukacyjnej Nadleśnictwa. Mimo to, co roku na terenach leśnych Nadleśnictwa zbierana jest duża ilość śmieci i odpadów, na co ponoszone są niemałe nakłady finansowe. Akcje zbierania śmieci Nadleśnictwo często organizuje we współpracy z gminami. Pozytywnym zjawiskiem jest to, że za sprawą m.in. edukacji leśnej coraz więcej osób, organizacji i stowarzyszeń włącza się do akcji sprzątania lasu.

OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA LASU

Lasy Nadleśnictwa Kołaczyce zaliczone są do najniższej III kategorii zagrożenia pożarowego. Małemu zagrożeniu sprzyja wzgórzowe ukształtowanie terenu, zróżnicowany skład gatunkowy lasów, często z bogatą warstwą podszytu i runa oraz stosunkowo duża ilość opadów atmosferycznych. Nadleśnictwo posiada opracowany dokument o nazwie „Sposób postępowania na wypadek powstania pożaru lasu", corocznie aktualizowany i uzgadniany z właściwymi terytorialnie komendantami powiatowymi (miejskimi) Państwowej Straży Pożarnej. Nadleśnictwo utrzymuje bazę główną sprzętu p.poż. z odpowiednią ilością m.in. hydronetek, tłumic, łopat, siekier. Zaopatrzenie wodne do celów gaszenia lasu zorganizowane jest w oparciu o sieć hydrantową oraz sztuczne i naturalne zbiorniki wody. Niezwykle ważne jest sprawne i skuteczne wykrywanie pożarów, alarmowanie właściwych służb ratowniczych, organizacja i prowadzenie akcji gaśniczej.

Ważniejsze zagrożenia dla lasów Nadleśnictwa Kołaczyce

Najbardziej niebezpiecznym dla lasu zjawiskiem jest proceder wypalania suchej roślinności na łąkach, nieużytkach itp. w pobliżu kompleksów leśnych. Zagrożenie stwarza też coraz intensywniejsza penetracja lasu przez ludzi, zwłaszcza w pobliżu szlaków i miejsc atrakcyjnych turystycznie. Bardzo groźne jest łamanie zakazu rozpalania ognia w lesie i jego pobliżu poza miejscami wyznaczonymi do tego celu.

Najważniejsze działania z zakresu ochrony przeciwpożarowej lasu w Nadleśnictwie Kołaczyce

-    Bieżące monitorowanie zagrożenia pożarowego lasu,
-  W miarę potrzeby, w okresie największego zagrożenia pożarowego, uruchamianie Punktu Alarmowo-Dyspozycyjnego zlokalizowanego w budynku siedziby Nadleśnictwa (pokój nr 5),
-   Dokonywanie okresowych przeglądów i konserwacji sprzętu p.poż.,
-   Przeglądy stanu zagrożenia obszarów leśnych od ugorowanych gruntów rolnych, niekoszonych łąk itp.,
-   Naziemne patrole terenów leśnych w okresach dużego zagrożenia pożarem,
-   Umieszczanie tablic informacyjnych, zakazowych i ostrzegawczych na obszarach leśnych, np. przy drogach, parkingach i często odwiedzanych trasach,
 -   Uwzględnianie zagadnień ochrony p.poż. lasu w działalności edukacyjnej Nadleśnictwa, zamieszczanie na stronie internetowej treści o tej tematyce,
-   Współpraca z miejscowymi komendami PSP i jednostkami OSP,
-   W razie wystąpienia pożaru - organizacja akcji gaśniczej, dozorowanie pożarzyska, dochodzenie przyczyn powstania pożaru,
-   Pociąganie do odpowiedzialności karnej osób łamiących przepisy przeciwpożarowe obowiązujące na obszarach leśnych.