Wydawca treści
Parki krajobrazowe.
Czarnorzecko-Strzyżowski Park Krajobrazowy utworzony został w 1993 r. na granicy trzech województw: krośnieńskiego, rzeszowskiego i tarnowskiego. Park utworzono w celu ochrony walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych obszarów Pogórza, położonych w strefie przejściowej między Karpatami Wschodnimi i Zachodnimi. Obejmuje pasmo łagodnych wzgórz położone na północ od Krosna, ciągnące się z północnego zachodu na południowy wschód, pomiędzy wsiami: Wola Komborska i Domaradz, a Januszkowicami i Kamienicą Górną. Jego powierzchnia wynosi 25 654 ha. W zasięgu Nadleśnictwa znalazła się południowo-wschodnia część Parku. Grunty Nadleśnictwa Kołaczyce w granicach Parku zajmują 4906,65 ha, natomiast w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Park zajmuje 13 584,43 ha. Wokół Parku wyznaczono otulinę o powierzchni 34 074 ha, która na gruntach Nadleśnictwa obejmuje 384,47 ha.
Park charakteryzuje się dużym bogactwem elementów przyrodniczych, które wynika z różnorodności fizjograficznej obszaru. Najwyższym wzniesieniem jest Sucha Góra (585 m n.p.m.), której towarzyszą m.in.: Królewska Góra (554 m n.p.m.), Kiczora (515 m n.p.m.) i Bardo (534 m n.p.m.). Grzbiety wzgórz porastają lasy, a niższe partie zboczy oraz doliny rzek i potoków zajmuje osadnictwo wraz z łąkami i polami uprawnymi. Charakterystyczne dla tutejszego krajobrazu są również malownicze formy skałkowe, będące jedną z głównych atrakcji turystycznych. Najbardziej malownicze zgrupowanie objęte zostało ochroną rezerwatową (rezerwat „Prządki"). Klimat panujący na tym terenie, w porównaniu z klimatem pozostałego obszaru Polski (z wyjątkiem Sudetów) jest chłodny i wilgotny. Ma cechy klimatu górskiego, co wyraża się spadkiem temperatury powietrza i wzrostem opadów wraz ze wzrostem wysokości nad poziom morza. Jest jednak bardzo zróżnicowany, ze względu na położenie Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego przy granicy Karpat Wschodnich i Zachodnich.
Wpływa to na duże bogactwo i różnorodność miejscowej szaty roślinnej. W Parku rośnie 870 gatunków roślin naczyniowych. Wiele z nich to rośliny charakterystyczne dla występujące tu często buczyny karpackiej. Duży udział stanowią gatunki górskie (67 taksonów), stanowiące ok. 7,5% całej flory Parku. Grupa gatunków podgórskich, typowych dla piętra pogórza liczy zaledwie 5 taksonów. Z wyjątkiem pospolitego skrzypu olbrzymiego pozostałe gatunki są rzadkie, np. chroniona paproć pióropusznik strusi. Możemy spotkać również charakterystyczne dla Karpat gatunki endemiczne, choć jest ich niewiele. Rosną tu jedynie 3 subendemity ogólnokarpackie, spotykane często w całym łuku tych gór: żywiec gruczołowaty, lepiężnik wyłysiały i żywokost sercowaty. Występuje tutaj zaledwie 5 gatunków podgórskich, typowych dla piętra pogórza. Lista roślin kserotermicznych (ciepłolubnych) liczy natomiast 125 taksonów (ok. 15% całej flory). W parku stwierdzono występowanie 64 gatunków chronionych, w tym 48 objętych ochroną całkowitą i 16 gatunków objętych ochroną częściową. Spośród nich na szczególną uwagę zasługują: obrazki alpejskie, pióropusznik strusi, języcznik zwyczajny, róża francuska, cebulica dwulistna, kłokoczka południowa i cis pospolity. Różnorodność gatunkowa świata zwierząt na obszarze Czarnorzecko-Strzyżowskim Parku Krajobrazowym, jest wynikiem specyficznego położenia geograficznego, wysokiego stopnia naturalności zbiorowisk roślinnych w lasach, występowania łąk i pastwisk oraz mozaikowatości upraw rolniczych z zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi.
Bezkręgowce reprezentowane są przede wszystkim przez owady, w tym rzadkie modliszki. Możemy spotkać na tym terenie około 230 gatunków kręgowców, w tym 123 gatunki ptaków, 49 gatunków ssaków, 35 gatunków ryb, 16 gatunków płazów oraz 6 gatunków gadów. Na uwagę zasługuje występowanie 18 lęgowych gatunków ptaków zapisanych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej Unii Europejskiej, np.: trzmielojad, jarząbek, derkacz, puszczyk uralski, dzięcioł białogrzbiety, pokrzewka jarzębata, muchołówka białoszyja i inne. Szczególnie cenne gatunki objęte są strefową ochroną gniazd, m.in.. bocian czarny, orlik krzykliwy i puchacz. Z gromady ssaków najlepiej zbadano i opisano nietoperze. W jaskiniach, sztolniach, piwnicach, strychach i dziuplach drzew stwierdzono występowanie 10 gatunków tych zwierząt. Obszar Parku zamieszkują ponadto: sarna, jeleń, dzik, bóbr, borsuk, wydra, kuna domowa i kuna leśna.
Interesującym elementem Parku są zabytki przeszłości. Jedną z największych atrakcji są ruiny XIV-wiecznego zamku warownego zwanego Kamieńcem. Wiąże się z nim szereg legend powiązanych również z towarzyszącymi mu formami skałkowymi. Był również inspiracją wielu utworów literackich, w tym „Zemsty" Aleksandra Fredry. Do innych cennych zabytków Parku należą m.in. kościoły w Gogołowie, Łączkach Jagiellońskich oraz otoczone parkami zespoły dworskie i pałacowe w Łękach Strzyżowskich, Godowej, Komborni, Bratkówce i Kobylem.
Akty prawne powołujące Czarnorzecko-Strzyżowski Park Krajobrazowy:
– rozporządzenie Nr 15 Wojewody Krośnieńskiego z dnia 7 kwietnia 1993 r. ogłoszone w Dz. Urz. Woj. Krośnieńskiego, Nr 8, poz. 56 ;
– rozporządzenie Nr 11 Wojewody Rzeszowskiego z dnia 16 marca 1993 r., ogłoszone w Dz. Urz. Woj. Rzeszowskiego Nr 3, poz. 35;
– rozporządzenie Nr 6 Wojewody Tarnowskiego z dnia 23 lipca 1993 r., ogłoszone w Dz. Urz. Woj. Tarnowskiego Nr 6, poz. 47. W 1998 r.
W wyniku zmiany podziału administracyjnego kraju, utworzono województwo podkarpackie, co stworzyło nową sytuację prawną. Granice Parku wraz z otuliną określone zostały ponownie w rozporządzeniu Wojewody Podkarpackiego z dnia 30 kwietnia 2004 r. (Dz. U. Województwa Podkarpackiego Nr 58, poz. 614).
Park Krajobrazowy Pasma Brzanki leży we wschodniej części województwa małopolskiego oraz zachodniej części województwa podkarpackiego, w obszarze Pogórza Karpackiego. Obejmuje wschodnią część Pogórza Ciężkowickiego, między dolinami Białej i Wisłoki. Obszar Parku znajduje się na terenie zewnętrznych Karpat Fliszowych, w obrębie płaszczowiny śląskiej. Rzeźba terenu jest bardzo urozmaicona. Charakterystyczne są tutaj znaczne spadki terenu oraz głęboko wcięte doliny potoków. W obrębie najwyższych partii Parku przeważają utwory kredowe (zlepieńce, piaskowce, łupki, margle).
Park Krajobrazowy Pasma Brzanki wyróżnia się dużym bogactwem flory. Dominującym kompleksem leśnym jest zespół żyznej buczyny karpackiej Dentario glandulosae – Fagetum tworzący rozległe kompleksy w wyższych partiach pasma Brzanki i Liwocza. W drzewostanie dominuje buk zwyczajny ze znacznym udziałem jodły. Występują tu również klon jawor, grab zwyczajny, brzoza brodawkowata
i czarna w formie podgórskiej, dąb szypułkowy i sosna zwyczajna. Najczęściej spotykane tu krzewy to: leszczyna, dziki bez czarny i koralowy. Runo tego kompleksu jest bogate, najczęściej i najliczniej występującymi gatunkami są m.in. żywiec gruczołowaty, zawilec gajowy, narecznica samcza, jeżyna gruczołowata.
Całkowita powierzchnia Parku wynosi 15 427,28 ha. Obejmuje teren gmin Gromnik, Ryglice, Rzepiennik Strzyżewski, Tuchów i Szerzyny – województwo małopolskie oraz Brzyska, Skołyszyn, Jodłowa – województwo podkarpackie.
Powierzchnia Parku w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Kołaczyce zajmuje 26,19 ha i stanowią ją grunty będące pod jego zarządem.
Akty prawne dotyczące PK Pasma Brzanki:
• Rozporządzeniem Nr 12/95 Woj. Tarnowskiego z dnia 16 listopada 1995 r. (Dz. Urz. Woj. Tarnowskiego Nr 13, poz. 136 z 1995 r.).
• Rozporządzenie Nr 7/05 Woj. Małopolskiego z dnia 23 maja 2005 r. (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego, Nr 309 poz. 2240).
• Uchwała Nr XLIV/995/14 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 23 czerwca 2014 r.
( Dz. Urz. Woj. Podkarpackiego z dnia 9 lipca 2014 r. Poz. 1935).
• Uchwała Nr XXXV/535/17 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 24kwietnia 2017 r.
( Dz. Urz. Woj. Małopolskiego z dnia 8 maja 2017 r. Poz. 3205).